De Leerlijn Erfgoed Velsen

Voor groep 1/2: Sprookjes – Ridders en kastelen

Leerlingen maken kennis met kastelen en hun bewoners aan de hand van een veelheid aan activiteiten in de klas en een bezoek aan de Ruïne van Brederode.

In de themakist – een kasteel- zitten kasteelmeubeltjes, poppetjes en paarden, allerlei prentenboeken, puzzels, spelletjes en een ruime sortering verkleedkleren.

In de handleiding vind je een speciaal voor dit project geschreven prentenboek (‘Mee op jacht’) dat als zgn. ‘schootboek’ in de handleiding zit. Een schootboek houdt in dat je de map (bij voorkeur in de kring) op schoot legt en dan kun je, door het openslaan en omhooghouden van de bladzijden het verhaal (dat per bladzij telkens aan de achterkant van de prent staat, dus voor jou te lezen) voorlezen terwijl de kinderen naar de plaat kijken. Hetaapje uit het verhaal zit als knuffel in de themakist.

Daarnaast zit er nog een tweede ‘schootboek’ in de handleiding, ‘Ridder Ernie’, dat ook als prentenboek in de themakist zit. Om dit verhaal eventueel na te kunnen spelen zit er een zwaard met een veertje in de kist (of er zit een losse veer in de kist die je zelf even met plakband aan een zwaard kunt vastmaken).

Verder te vinden in de handleiding: lesideeën, liedjes, versjes, kleurplaten en voor wie dat wil een werkboekje. Ook vind je een aantal verbruiksmaterialen in de kist (bijv. maskers, krasplaatjes); maak daar gerust gebruik van! Op=op en het wordt weer aangevuld!

Bij het bezoek aan de Ruïne van Brederode worden de kinderen op een speelse wijze door de Ruïne geleid en op die manier geïnformeerd over het reilen en zeilen op een kasteel.

Duur: ongeveer een uur, inclusief heus zwaardgevecht en beklimming van de toren!

Voor groep 1/2 (3/4): het thema Dino’s met bezoek aan het Pieter Vermeulen Museum.

Leerlingen graven, letterlijk en figuurlijk, in het verleden en leren op een speelse manier van alles over Dino’s en het paleontologisch/archeologisch onderzoek naar deze fascinerende dieren. De inhoud van de themakist bestaat uit prentenboeken, eieren, grote en kleine dino’s, kleurplaten, sjablonen, puzzels en de Playmobil dino set, waarmee de kinderen een indruk krijgen van de oorspronkelijke leefomgeving van de dinosaurussen, dan wel de vondsten van resten in het ijs.

Tijdens het bezoek aan het Pieter Vermeulen Museum leren de kinderen van alles over fossielen en mogen ‘resten’ van Dino’s opgegraven worden.

Groep 3/4: ‘Van graan tot pannenkoek’ i.s.m. molen de Zandhaas en boerderij Zorgvrij

De leerlingen werken eerst op school uit de themakist (een koe op wieltjes) en leren spelenderwijs van alles over de molen en de boerderij aan de hand van activiteiten, spelletjes, (prenten)boeken, het digibord en internet. Ook zit er informatie in over de molen en de boerderij en verder verkleedkleren, tekenopdrachten, opdrachten met constructiemateriaal, een koeienbordspel, een voelspel, een memoryspel en een sorteerspel dat speciaal voor dit project ontwikkeld is en spellesmateriaal dat geïntegreerd kan worden in de taal en rekenles.

TIP: als je in circuitvorm met de materialen uit de themakist werkt, denk dan eens, als je daar extra begeleiding bij nodig hebt, aan de kinderen uit hogere groepen: ze hebben allemaal het project gehad en kunnen het dus vaak zonder heel veel uitleg van jouw kant, goed uitleggen en begeleiden!

De molen uit 1779 maalt nog steeds ambachtelijk meel.

TIP: in de molen is het koud en er zijn veel trappetjes, dus: jas mee en stevige schoenen aan – geen slippers dus!

Voor het bezoek aan de molen wordt de groep in tweeën gedeeld, één groep begint met de rondleiding door de molen en één groep begint met het bekijken van een film over de molen.

TIP: doe van de kinderen die in één auto zitten, het eten en drinken (voor in de pauze) in één tas, die wordt door de begeleidende ouder meegenomen en voor aanvang van de rondleiding in de Bosbeekschuur gelegd (tassen mogen niet mee de molen in) .

Na ongeveer 40 minuten wisselen de groepen.

TIP: trappen lopen: in kleine plukjes naar boven (en beneden) met telkens een ouder ertussen -en kinderwagens kunnen niet mee naar boven 🙂 !

De kinderen zien in de molen hoe het graan gemalen wordt en nemen dat mee naar de boerderij. Jullie krijgen twee pakken meel mee: één pak meel om op boerderij Zorgvrij een pannenkoek mee te bakken en één pak meel om op school pannenkoeken te bakken. Daarnaast krijgen de kinderen veegmeel mee voor de dieren op de boerderij.

Groep 4: Pieter Vermeulen Museum (PVM) en Archeologische Werkgroep Velsen

Thema: ‘Bijzondere vondsten’

De kinderen maken kennis met archeologie en natuurhistorie. Leerlingen in groep 4 hebben nog geen geschiedenisles. Ontdekkingen doen in de grond is een spannende aangelegenheid ook voor kinderen. Er is gekozen voor een mol als het middel om leerlingen mee te nemen op een zoektocht naar voorwerpen die zich onder hun voeten bevinden. Bijzonder is dat de mol in het echt ook archeologen op een spoor van archeologisch interessante voorwerpen onder de grond brengt.

Op school is er eerst een introductie (door de leerkracht of via een dvd-opname) met een poppenspel van Mol en Konijn d.m.v. een tafel-poppenkast in een uitvoering met spectaculaire doorkijkjes in mollengangen, aardlagen en echte vondsten.

TIP: je kunt ook de kinderen van groep 7 of 8 het poppenkastspel laten opvoeren!

Het verhaal wordt ook in boekvorm met illustraties geleverd die de leerlingen zelf kunnen lezen. Met de tafelpoppenkast kunnen de leerlingen het verhaal naspelen of andere avonturen van Mol en Konijn bedenken. Na het verhaal wordt er in de klas gewerkt met materialen uit de themakist; alles toegelicht in een heldere handleiding en ook aangeleverd op een usb-stick om ook het digibord erbij te kunnen gebruiken.

Ter verwerking zijn er 3 lessen over archeologie waarbij onderwerpen als ‘Wat doet een archeoloog’, ‘Bijzondere munten’ en ‘Herkennen van vondsten en hun gebruik’ aan de orde komen die zowel klassikaal als in groepjes (circuitvorm) te geven zijn.

TIP: als je in circuitvorm met de materialen uit de themakist werkt, denk dan eens, als je daar extra begeleiding bij nodig hebt, aan de kinderen uit hogere groepen!

Ze hebben allemaal het project gehad en kunnen het dus vaak zonder veel uitleg van jouw kant, goed uitleggen en begeleiden! Daarnaast zijn er allerlei extra opdrachten die in te zetten zijn bij andere vakken zoals muziek, beeldende vorming, biologie, taal, en spel of als extra opdrachten voor als leerlingen eerder klaar zijn. Zo is er bijvoorbeeld een speciaal bij dit onderwerp ontworpen kwartetspel.

Tevens bevat de themakist bij de leeftijd passende boekjes over het onderwerp. Diverse materialen uit de kist kunnen in een expositiehoekje tentoongesteld worden. Na het werken uit de themakist volgt een bezoek van 1 1⁄2 uur aan het Pieter Vermeulen Museum. Het bezoek begint met een introductie door een vrijwilliger in de rol van ‘archeoloog’ en een spannende vondstendoos. Na de introductie gaat de groep verder in circuitvorm. Er zijn 3 opdrachten van ongeveer 15 minuten:

– De leerlingen gaan in 2/3-tallen net als een archeoloog vondsten opgraven uit een bak zand en determineren.– Ze gaan scherven plakken tot een voorwerp van aardewerk.– De leerlingen maken tijdens een rondleiding kennis met het museum en haar functie.

Ze gaan naar plekken achter schermen zoals het depot met opgezette dieren.

Voor groep 4 (tweede helft van het schooljaar)/5/6: IJmuider Zee- en Havenmuseum en de visserijschool

Leerlingen in groep 5 hebben voor het eerst geschiedenis en aardrijkskunde (eigen provincie);daarom is ervoor gekozen deze groep het project met het Zee- en Havenmuseum en hetgraven van het Noordzeekanaal aan te bieden, zodat het project goed aansluit bij de lesstofvan groep 5.

De kinderen maken kennis met een belangrijke periode uit de geschiedenis van Velsen:het graven van het Noordzeekanaal.Ze leren waarom en hoe het Noordzeekanaal gegraven werd en daaraan gerelateerd hoe hethuidige Velsen is ontstaan.Aan het eind van het project hebben zij iets geleerd over (de geschiedenis van) de visserij ende scheepvaart.

Op school wordt de themakist van dit project geïntroduceerd in de vorm van een houtenkruiwagen met schep. Door met de (grote) schep in de zandbak te graven, het zand in dekruiwagen te scheppen en het zand weg te kruien, kunnen de leerlingen iets ervaren van dezwaarte van het werk.In de themakist zit verder o.a. een aantal boeken, waaronder een speciaal voor dit projectontworpen foto/stripboek en het speciaal voor dit project geschreven verhaal‘Van duin tot nu’. Dit boek is ook heel geschikt om voor te lezen.Verder een oude en een nieuwe grondkaart, kleding van een graver en zijn vrouw, eenspeciaal voor dit project ontworpen kwartetspel, een knopenkistje met voorbeelden en puzzelsdie speciaal gemaakt werden o.a. van oude foto’s van bijv. het eerste schip dat door hetkanaal voer.

Er is een op het thema gerichte lessencyclus ontwikkeld door Judith Zwaan, beeldendkunstenaar van het Kunstencentrum Velsen. Deze lessen zitten in de handleiding.Een filmpje van de resultaten van deze les kun je vinden op You Tube (zoeken opKanaalgravers). Daar vind je ook nog andere filmpjes over de geschiedenis van hetNoordzeekanaal.

Tijdens het bezoek aan het museum, dat in circuitvorm wordt gedaan, wordt o.a. aandachtbesteed aan de behuizing van de gravers en de vissers. Het bezoek begint bij het nagebouwdehutje van een kanaalgraver met een gedeelte uit ‘De woede van Abraham’, dat bewerkt is toteen toneelstukje.

Er wordt een link gelegd naar de visserij, nog steeds heel belangrijk voor Velsen. De kinderenhoren dat veel gravers na het graven van het Kanaal in de visserij terecht kwamen, ze lereniets over de scheepvaart en kijken (met Zuidwesters aan!) op het schip in het Buitenmuseum.

Het bezoek duurt ongeveer 1 1⁄2 uur.

Als afsluiting stellen de rondleiders het bijzonder op prijs als er – in de hal- als dank voor derondleiding een in de klas aangeleerd liedje over de zee ten gehore wordt gebracht!

Mochten jullie daarnaast ook nog zin hebben er een stukje over te schrijven met de kinderen:er wordt van deze verhaaltjes gesmuld!!

Voor groep 7 is het thema ‘Leven op een Buitenplaats’ in samenwerking met Buitenplaats Beeckestijn.

Bij de reguliere geschiedenislessen in groep 7 komen de buitenplaatsen en de pruikentijd aan de orde; bij dit project maken de kinderen kennis met het leven op een buitenplaats en wat de functie was van een buitenplaats.

De themakist is in de vorm van een reiskist en bevat o.a. een speciaal voor dit project ontwikkeld kwartet, receptenspel en Buitenplaats-trekschuitenspel, een handleiding met achtergrondinformatie voor de leerkracht en enkele lessuggesties.

In de kist zit verder:– een aantal (prenten)boeken, waaronder ‘Twee gouden ringen’ een speciaal voor de geschiedeniscanon geschreven boekje en de roman ‘Een liefde in Kennemerland’ een waargebeurde geschiedenis die zich afspeelt op Beeckestijn. Dit laatste boek is meer geschikt om stukjes uit voor te lezen-om een beeld te krijgen van de tijd- of om zelf te lezen!– een DVD met gedigitaliseerde dia’s, gemaakt in de tijd dat Beeckestijn nog een museum was met stijlkamers,– 2 CD ‘s met muziek uit de Pruikentijd, Barok en Romantiek.– waaiers en waaiertaal,– een tafeldekspel,– een les over cultuurlandschap,– een aantal mappen met achtergrondinformatie voor de leerlingen.– een aantal follie-opdrachten..De kinderen kunnen ook zelfstandig uit de kist werken, de circuitvorm is hiervoor heel geschikt.

Mocht je de kinderen een toneelstuk willen laten opvoeren, dan kun je bij mij extra verkleedkleren aanvragen (met o.a. een damespruik).

Bij het project hoort uiteraard ook een bezoek aan Beeckestijn. Daarbij wordt de groep in tweeën gesplitst. De ene groep maakt- onder begeleiding van een medewerker van Beeckestijn en minimaal één begeleider van school- eerst een historische fietstocht door de omgeving, de andere kinderen blijven eerst op Beeckestijn en krijgen daar een rondleiding met als finale een ‘fazantenjacht’. Na terugkomst van de fietsploeg wordt er gewisseld; tijdens de wissel, die ongeveer 10 minuten magduren, kunnen de kinderen hun meegenomen eten en drinken nuttigen. Beide onderdelen duren ieder ongeveer een uur; de excursie begint om 9.00 en is om ongeveer 11.30 afgelopen.

Voor groep 8: Bunkermuseum /Thema: WO II:

Voor groep 8 is het thema de Tweede Wereldoorlog in samenwerking met het Bunkermuseum.In het lesprogramma van groep 8 wordt regulier de Tweede Wereldoorlog behandeld, dit project laatde kinderen kennismaken met minder bekende aspecten van de Tweede Wereldoorlog zoals o.a. deimpact die WO II had op hun eigen woonplaats.

De kinderen brengen een bezoek aan het Bunkermuseum, dat speciaal voor dit project eenaangepaste rondleiding ontwikkeld heeft. Bij het bezoek aan het Bunkermuseum zien en ervaren dekinderen wat er in de duinen is achtergebleven aan bunkers en welk materiaal de Duitsersgebruikten. Het bezoek duurt ongeveer 1 1⁄2 uur.

TIP: Het wordt door de rondleiders erg op prijs gesteld als er op school al vragen opgeschreven zijn,die dan tijdens de rondleiding gesteld kunnen worden!

Voorafgaand aan het bezoek aan het Bunkermuseum kunnen er drie lessen uit de themakist gegevenworden; de eerste les handelt over de inval van de Duitsers, de tweede over de ‘Festung’ IJmuidenen de derde over de consequenties voor Velsen.

In de thema/munitiekist zitten o.a. (strip)boeken, de DVD ‘13 in de oorlog’, een koffertje (dat deJoden moesten pakken als ze op transport gingen) en tentoonstellingsmateriaal zoals foto’s over deinval van de Duitsers in Velsen en een persoonsbewijs.

Er is speciaal voor dit project een maquette ontworpen van de ‘auto’ bunker, waarbij de kindereneen kijkje kunnen nemen in de opbouw van de bunker, doordat de maquette vrijwel geheeluitneembaar is. Er zit een (leerlingen)map bij waarin de verschillende ruimtes benoemd worden.Tevens zitten er in de map (kranten)artikelen die over WO II gaan.

Tijdens de projectperiode komt breakdancedocent Marten Leerkamp op school, waarbij hij hetbegrip ‘vrijheid’ verbindt met beweging c.q. bewegingsvrijheid. Hierbij is ook aandacht voor hetuitdrukken en kwijt kunnen van je emoties en het ontdekken van je eigen kwaliteiten.Hij geeft tijdens de projectperiode drie workshops van een uur en heeft hiervoor graag debeschikking over de gymzaal of het speellokaal.

TIP: Deze workshops zijn natuurlijk niet verplicht, maar ik wil ze wel van harte aanbevelen, omdat zede kinderen op een andere manier naar (bewegings)vrijheid laat kijken. Marten heeft de kinderen in een mum van tijd allemaal in beweging en hij legt een duidelijke link met het – letterlijk en figuurlijk-ontbreken van bewegingsvrijheid in de oorlog.